Αβοκάντο: Οι ευεργετικές του δράσεις στο δέρμα
Τα φυτικά έλαια, από τις απαρχές της Ιστορίας, αποτελούν για τον άνθρωπο πηγή θρεπτικών συστατικών, αλλά και βάση για την παρασκευή φαρμακευτικών και καλλυντικών σκευασμάτων. Τα τελευταία χρόνια, αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο η συμβολή τους στην υγεία και, ειδικότερα, στη δερματική ανάπλαση και ομοιόσταση. Μεταξύ των πολυάριθμων ελαίων, ιδιαίτερη θέση κατέχει το έλαιο του αβοκάντο.
της Μαρίας Κουλούρη Βακαλοπούλου, Παιδιάτρου Παιδοαλλεργιολόγου, Διδάκτορος Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ
Το αβοκάντο (Persea Americana) ανήκει στα εδώδιμα φρούτα και η κατανάλωσή του παγκοσμίως αυξάνεται διαρκώς. Ως τροφή, έχει το πλεονέκτημα να φθάνει στον καταναλωτή από το αγρόκτημα, χωρίς να υφίσταται επεξεργασία και προσθήκες συντηρητικών. Εκτός από τη διατροφική χρησιμότητα, το αβοκάντο αποτελεί πρώτη ύλη στη βιομηχανία δερμοκαλλυντικών, λόγω των ευεργετικών του δράσεων στο δέρμα. Αποτελείται από εξωτερικό φλοιό, τον κυρίως καρπό με τη γνωστή βελούδινη υφή, και τον σπόρο. Ο εξωτερικός φλοιός και ο σπόρος αποτελούν το 33% του βάρους ενός καρπού.
Σύμφωνα με την NHANES (National Health and Nutrition Examination Survey), η μέση περιεκτικότητα μισού αβοκάντο (68 gr) σε θρεπτικά συστατικά είναι: 4,6 γραμ. Διαιτητικές ίνες, 0,2 γραμ. Σάκχαρα, 345 mgr Κάλιο, 5,5 mgr Νάτριο, 19,5 mgr Μαγνήσιο, Bιτ. A (5 μg RAE), Βιτ. C (6 mg), Βιτ. E (1,3 mgr), Βιτ. K (14μg), Φυλικό οξύ (60 mgr) B6 (0,2 mgr), παντοθενικό (1 mgr) Ριβοφλαβίνη (0,1 mgr), Χολίνη (10 mgr), Λουτεΐνη/Ζεαξανθίνη (185 μg), Κρυπτοξανθίνη (18,5 μg), Φυτοστερόλες 57 mgr, Υψηλά Μονοακόρεστα (6,7 γραμ.) και 114 kcals.
Ειδικότερα, το έλαιο από τον πολφό του φρούτου περιέχει: λινολεϊκό (6,1%-22,9%), λινολενικό (0,4%-4%) και ολεϊκό οξύ (31,8%-69,6%). Τα αβοκάντο περιέχουν λιπαρά σε υδατική βάση, εξασφαλίζοντας έτσι αυξημένη βιοδιαθεσιμότητα των θρεπτικών συστατικών. Αποτελούν μέτρια πηγή ενέργειας, καθώς η θερμιδική τους περιεκτικότητα δεν είναι υψηλή.
Έτσι, κατέχουν πρωτεύουσα θέση στη διατροφή όσων επιθυμούν να τρέφονται υγιεινά, λαμβάνοντας ταυτόχρονα πολλά ωφέλιμα συστατικά με χαμηλή θερμιδική πρόσληψη. Οι ευεργετικές ιδιότητες του αβοκάντο, όπως προκύπτει από διάφορες μελέτες, δεν αφορούν μόνο τον μεταβολισμό, αλλά επεκτείνονται και στο σύστημα της καρδιάς και των αγγείων, στη ρύθμιση του σακχάρου του αίματος και στο δέρμα, με πολλαπλές εφαρμογές.
Αβοκάντο και δέρμα
Ειδικά ως προς το δέρμα, θεωρείται ότι το αβοκάντο δρα προστατευτικά απέναντι στη UV και την ορατή ακτινοβολία. Αυτό επιτυγχάνεται λόγω της αυξημένης περιεκτικότητάς του σε λουτεΐνη και ζεαξανθίνη. Τα συστατικά αυτά ανήκουν στα καροτενοειδή και διαθέτουν υψηλή αντιοξειδωτική δράση. Ασκούν, έτσι, προστασία έναντι των βλαπτικών δράσεων της ηλιακής ακτινοβολίας στο DNA των κυττάρων.
Μελέτες δείχνουν ότι τα καροτενοειδή αναστρέφουν την οξειδωτική και φλεγμονώδη βλάβη που προέρχεται από τη UV ακτινοβολία. Επιπλέον, φαίνεται ότι προάγουν την επούλωση τραυμάτων και ουλών, αυξάνοντας τη σύνθεση κολλαγόνου και μειώνοντας τα κύτταρα της φλεγμονής.
Η αντιοξειδωτική δράση του αβοκάντο ενισχύεται από την παρουσία φενολλών και τοκοφερολών. Χαρακτηριστικά, αναφέρεται ότι η βιταμίνη Ε (τοκοφερόλη) προάγει τη σύνθεση των κεραμιδίων και την έκφραση γονιδίων που κωδικοποιούν δείκτες διαφοροποίησης (transglutaminase1, cytokeratin10, involucrin, loricrin). Η περιεκτικότητα σε φωσφολιπίδια εξασφαλίζει ενίσχυση του δερματικού φραγμού, επιδρώντας στα εξωτερικά λιπίδια της κεράτινης στιβάδας.
Το έλαιο του αβοκάντο ανήκει στα φυτικά έλαια που παραμένουν κυρίως στην επιφάνεια του δέρματος, δρώντας ως προστατευτικός φραγμός και αποκλείοντας την απώλεια υγρασίας από το δέρμα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, μειώνεται αισθητά ο δείκτης απώλειας ύδατος (TEWL: Transepidermal Water Loss).
Οι ιδιαιτερότητες του παιδικού δέρματος
Θα μπορούσε κανείς εύλογα να συμπεράνει ότι η προσθήκη αβοκάντο σε σειρές δερμοκαλλυντικών μπορεί να αποβεί ωφέλιμη για τη διατήρηση του δερματικού φραγμού και, κατ’ επέκτασιν, για την καλή υγεία του δέρματος. Ιδιαίτερα στα παιδιά και τα βρέφη, το δέρμα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο σε εξωγενείς παράγοντες.
Κατά τη βρεφική ηλικία, ο δερματικός φραγμός είναι πολύ εύθραυστος. Η χρήση σαπώνων και καλλυντικών με διάφορες προσθήκες μπορεί να οδηγήσει σε ξηροδερμία, ατοπική ή και εξ επαφής δερματίτιδα. Στις περιπτώσεις αυτές, διαταράσσεται η ομοιόσταση του δέρματος, το οποίο καθίσταται ευάλωτο σε λοιμώξεις. Το βρεφικό δέρμα, μάλιστα, είναι εξαιρετικά ευαίσθητο στην ηλιακή ακτινοβολία, με εμφανή την επικινδυνότητα για έγκαυμα.
Στα μεγαλύτερα παιδιά, ιδιαίτερη ευαισθησία παρουσιάζεται σε περιπτώσεις κατά τις οποίες υπάρχει υπόβαθρο ατοπίας ή χρόνιας νόσου που εμπλέκει το δέρμα. Τότε, εκτός από τον ελλιπή δερματικό φραγμό, ενδέχεται να υπάρχει ροπή για λοιμώξεις από βακτήρια και ιούς (σταφυλόκοκκο, έρπητα), οι οποίες μπορούν να αποβούν πολύ σοβαρές.
Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, φίλος και ταυτόχρονα εχθρός για το παιδικό δέρμα είναι ο ήλιος. Μαζί με την ξενοιασιά των διακοπών, καραδοκούν και άλλοι κίνδυνοι, όπως τα τσιμπήματα των εντόμων και οι τραυματισμοί. Δεν πρέπει να παραγνωρίζεται, ακόμη, το γεγονός ότι ο ιδρώτας είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικός για το ατοπικό δέρμα. Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, στα σημεία του σώματος που ιδρώνουν περισσότερο παρατηρούνται εκζεματικές βλάβες (στις πτυχές και στις καμπτικές επιφάνειες άνω και κάτω άκρων).
Ακολουθώντας πάντα το γνωμικό «κάλλιον προλαμβάνειν…», βασική ασπίδα προστασίας για το βρεφικό και το παιδικό δέρμα κατά το καλοκαίρι είναι το σωστό αντηλιακό, με την κατάλληλη εφαρμογή. Αντηλιακά με φυσικά συστατικά, χωρίς προσθήκες επιβαρυντικών χημικών παραγόντων, θεωρούνται ιδανική λύση. Φυσικά, υπάρχει πάντα η επιφύλαξη αλλεργίας σε κάποιο από τα συστατικά. Γι’ αυτό, πρέπει να δοκιμάζονται τα προϊόντα στην έσω επιφάνεια του καρπού πριν εφαρμοσθούν κανονικά.
Η επάλειψη γίνεται στα ακάλυπτα σημεία (ακόμη και τις πατούσες) πριν την έκθεση στον ήλιο και ανά δύο ώρες, για όσο διάστημα διαρκεί η έκθεση. Τα βρέφη και τα νήπια κάτω των δύο ετών δεν πρέπει να εκτίθενται άμεσα στον ήλιο.
Η ποσότητα του αντηλιακού, επίσης, έχει σημασία. Η ικανοποιητική κάλυψη προέρχεται από 2 mgr/cm2 επιφάνειας σώματος, ποσότητα όση περίπου ένα μικρό μπαλάκι.
Έχουν ήδη αναφερθεί οι ευεργετικές ωφέλειες του αβοκάντο για το δέρμα. Καλλυντικά που περιέχουν αβοκάντο προσφέρουν στο δέρμα βρεφών και παιδιών την αντιφλεγμονώδη και αντοξειδωτική δράση του και, ενδεχομένως, την ενίσχυση του φραγμού. Η πρόσληψη αβοκάντο με την τροφή ενδείκνυται για βρέφη άνω των 6 μηνών, και η ενδεικνυόμενη ποσότητα δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 30 γραμμάρια (1/5 του φρούτου). Έτσι, ενισχύεται ο οργανισμός με τις βιταμίνες, τα “καλά” λίπη και τα ιχνοστοιχεία που περιέχει, τροφοδοτώντας και άλλα συστήματα, εκτός από το δέρμα.
Μαρία Κουλούρη
Παιδίατρος Παιδοαλλεργιολόγος
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ