Αντιμετώπιση αναφυλακτικού επεισοδίου στα σχολεία: Όνειρο ή Πραγματικότητα;

Δημοσίευση στο” tovima.gr” για τις αλλεργίες στα σχολεία

Τα Σχολεία έχουν ανοίξει τις πόρτες τους εδώ και έναν περίπου μήνα, για να υποδεχτούν τους μαθητές και να γίνουν για τους επόμενους μήνες το δεύτερο σπίτι τους. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στην αποθησαύριση γνώσεων, στις νέες τεχνολογίες, αλλά και στη σωστή διαχείριση του χρόνου της άθλησης, ώστε να χτιστούν σωστά μυαλά και σιδερένια σώματα…

Πόσοι όμως από εμάς έχουν προβληματιστεί σχετικά με την ετοιμότητα του Ελληνικού Σχολείου να περιθάλψει σωστά τον μαθητή που θα χρειαστεί παροχή Πρώτης βοήθειας; Στα φαρμακεία των σχολείων συνήθως υπάρχουν κάποια «φάρμακα πρώτων Βοηθειών», κατά την κρίση του εκπαιδευτικού που οργανώνει το φαρμακείο, η νομοθεσία μας ωστόσο δεν έχει προβλέψει τη συνεχή παρουσία νοσηλευτή ή γιατρού στο σχολείο. Επιπρόσθετα, διχάζει, με το Προεδρικό Διάταγμα όπου υποσημαίνει ότι «οι Εκπαιδευτικοί δεν υποχρεούνται να χορηγούν οποιοδήποτε φάρμακο (από του στόματος ή ενέσιμο), αλλά σαφώς υποχρεούνται να παράσχουν πρώτες βοήθειες»… Με ποια εκπαίδευση και ποια απονομή ευθύνης, δεν αναφέρεται.

Έτσι ζουν αυτοί καλά και οι μαθητές καλύτερα, αναπαυμένοι στο συννεφάκι των πιθανοτήτων ότι δεν θα συμβεί σε μας το κακό κι αν συμβεί, θα καλέσουμε τον διπλανό γείτονα, φαρμακοποιό, γιατρό ή το ασθενοφόρο του Ε.Κ.Α.Β. Λησμονούν όμως ότι υπάρχουν καταστάσεις όπου ο χρόνος απλά δεν φτάνει και η ζωή κρέμεται από την ένεση που ο νόμος δεν αναφέρει σαν πρώτιστη και μοναδική βοήθεια; Συγκεκριμένα, μιλάμε για μία περίπτωση αναφυλακτικού επεισοδίου στο ωράριο του Σχολείου.

Η αναφυλαξία είναι μια επείγουσα κατάσταση και ορίζεται από τους ειδικούς σαν «σοβαρή, δυνητικά απειλητική για τη ζωή αντίδραση υπερευαισθησίας». Αυτό σημαίνει ότι χαρακτηρίζεται από ταχεία, απροσδόκητη έναρξη με σοβαρά συμπτώματα από το αναπνευστικό ή το καρδιαγγειακό σύστημα, που συνοδεύονται συχνά από εκδηλώσεις στο δέρμα και τους βλεννογόνους. Μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε, ιδιαίτερα σε άτομα με ιστορικό αλλεργίας ή προηγούμενης αναφυλακτικής αντίδρασης.

Αν και τα στατιστικά στοιχεία είναι ελλιπή, ιδιαίτερα στη Νότια Ευρώπη, υπολογίζεται ότι 3.500.000 άτομα κάτω των 25 ετών πάσχουν από τροφική αλλεργία, την συχνότερη αιτία αναφυλακτικού σοκ. Η συχνότητα αναφυλακτικών επεισοδίων τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί ραγδαία.

Υπολογίζεται ότι το 25%-30% των αναφυλακτικών αντιδράσεων συμβαίνει στο χώρο του σχολείου. Τον Ιούνιο του 2012 η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας εγκαινίασε την καμπάνια για την καταπολέμηση της αναφυλαξίας (Stop Anaphylaxis! Food Allergy Campaign).

Μεταξύ των άλλων στόχων, αποσκοπεί στην ελεύθερη διάθεση στα σχολεία αυτοενιέμενων συσκευών αδρεναλίνης και στην διατύπωση βασικών αρχών για την αντιμετώπιση του αλλεργικού παιδιού στο σχολείο. Το 2011 οι Η.Π.Α. εισήγαγαν ειδική νομοθετική ρύθμιση που να ενθαρρύνει την εκπαίδευση του προσωπικού των σχολείων για την ετοιμότητα και αντιμετώπιση αναφυλακτικού επεισοδίου.

Η νομοθεσία επιτρέπει στην Αυστραλία και σε ορισμένες πολιτείες των Η.Π.Α. την χρησιμοποίηση αυτοενιέμενης αδρεναλίνης από εκπαιδευτικούς και από ομάδες πολιτών,τους «καλούς Σαμαρίτες», επιβραβεύοντάς τους σε περίπτωση παρέμβασης.

Η Ευρώπη δεν έχει ακόμη αποκτήσει ενιαία πολιτική στο θέμα αυτό. Στη χώρα μας, η συνταγογράφηση της ένεσης είναι εφικτή, όμως εκκρεμεί η οργανωμένη εκπαίδευση των πολιτών, των ασθενών και των οικογενειών τους καθώς και η παροχή δυνατότητας σε προσωπικό σχολείων για την έγκαιρη και αποτελεσματική χρήση της. Η συσκευή είναι ειδικά σχεδιασμένη για χρήση από μη γιατρούς και αποτελεί σωτήρια παρέμβαση -την πρώτη και μοναδική- για τη ζωή του ασθενούς.

Από τα μέχρι τώρα στοιχεία που αφορούν κυρίως το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Η.Π.Α., το ποσοστό θανάτων από αναφυλαξία είναι ιδιαίτερα χαμηλό (0,001%). Στο 90% των περιπτώσεων δεν χορηγήθηκε αδρεναλίνη.

Επειδή η αξία της κάθε ανθρώπινης ζωής είναι ανυπολόγιστη, η άγνοια και η ολιγωρία δεν δικαιολογούνται. Η ανάγκη τροποποίησης της πολιτικής για την διαφύλαξη της υγείας των μαθητών επιβάλλεται να ευαισθητοποιήσει όλους τους πολιτειακούς φορείς που εμπλέκονται.

* Η Μαρία Κουλούρη είναι Παιδίατρος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Μέλος Ελληνικής Παιδοαλλεργιολογικής Εταιρίας και Ευρωπαϊκής Εταιρίας Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας.