ΧΡΗΣΗ ΜΑΣΚΑΣ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ: ΕΝΑ ΝΟΜΙΣΜΑ ΜΕ ΔΥΟ ΟΨΕΙΣ
Με την έναρξη της νέας σχολικής περιόδου 2020-2021 και εν μέσω της πανδημίας που από τον περασμένο χειμώνα ενέσκυψε στην ανθρωπότητα, οι μαθητές βρίσκονται για πρώτη φορά αντιμέτωποι με μια μεγάλη πρόκληση: την εξαργύρωση της υγείας τους μέσω προσωπικών μέτρων πρόληψης.
Η αξία της χρήσης μάσκας για τον περιορισμό μετάδοσης λοιμωδών νοσημάτων είναι αδιαμφισβήτητη εδώ και πολλές δεκαετίες. Ο προστατευτικός ρόλος της όμως έχει συχνότατα υπάρξει αντικείμενο διχογνωμίας ακόμη και μέσα στους ιατρικούς κύκλους. Εν πάσει περιπτώσει, οι ειδικοί απεφάνθησαν πρόσφατα ότι δεδομένης της απουσίας εμβολίου και αποτελεσματικής θεραπείας για τον κορωνοϊό COVID-19, η πλάστιγγα της πρόληψης γέρνει προς τη χρήση μάσκας από την πλειονότητα του πληθυσμού. Η εξαγγελία για τη χρήση μασκών στα παιδιά σχολικής αλλά και προσχολικής ηλικίας, προκάλεσε κύμα αντιδράσεων, ιδιαίτερα από γονείς και εκπαιδευτικούς.
Το ερώτημα για το πώς θα καταφέρει ένα πεντάχρονο νήπιο να φοράει επί μία ώρα συνεχώς τη μάσκα του, χωρίς να βάζει τα χέρια στο πρόσωπο, να την τραβάει, να τη βάζει στο στόμα και να την αφαιρεί με θρησκευτική ευλάβεια, θεωρώ ότι έχει απάντηση και αυτή είναι-δυστυχώς μάλλον- αρνητική. Χωρίς κάποια συντεταγμένη προεργασία, ενδεχομένως με σύμπραξη εκπαιδευτικών, λοιμωξιολόγων, παιδιάτρων και ψυχολόγων για επαναλαμβανόμενη εκπαίδευση των παιδιών και ευαισθητοποίησή τους στην πρόληψη από τις λοιμώξεις, το εγχείρημα «μάσκα», είναι καταδικασμένο να αποτύχει. Σε μια ελληνική οικογένεια ιδιαίτερα, όπου στο βωμό του πάρτυ και της κοινωνικής ζωής αλλά και της σχολικής παρουσίας στα τεστ Αρχαίων και Μαθηματικών έχουν θυσιαστεί χιλιάδες εμπύρετα ταλαίπωρα παιδιά, τα πράγματα δεν είναι καθόλου απλά. Με άλλα λόγια, αν έχεις μάθει ότι όταν έχεις πυρετό δεν θα χάσεις το τεστ, την παράσταση, το πάρτυ, αδιαφορώντας αν μεταδώσεις ασθένεια στον διπλανό σου, φαντάζει βουνό η σκέψη να εκτρέψεις τη νοοτροπία που διδάχτηκες κατά 180 μοίρες…Επιπλέον, όταν οι γονείς σου, μπροστά στα μάτια σου αδιακρίτως κρίνουν και κατακρίνουν τον κάθε επιστήμονα και την κάθε απόφαση, τότε η συμμόρφωση θέλει δουλειά πολλή!
Εκτιμώ ότι θα έχουν προβλεφθεί εξαιρέσεις, όπως για παράδειγμα στα διανοητικά υστερούντα άτομα, τα οποία οφείλει διπλά η κοινωνία και οι δάσκαλοι να τα προστατεύσουν. Όπως επίσης και ότι οποιαδήποτε δυσκολία στην εφαρμογή θα αποτελέσει λόγο επαναθεώρησης και προσαρμογής στις δυνατότητες. Σε κάθε περίπτωση οι γονείς πρέπει να δείξουν πνεύμα συνεργασίας με τους εκπαιδευτικούς αλλά και οι εκπαιδευτικοί με τους γονείς. Για όλα αυτά βέβαια χρειάζεται ενημέρωση και εκπαίδευση , η οποία δυστυχώς δεν έχει γίνει. Χαμένος χρόνος το καλοκαίρι , θα μπορούσε πιθανότατα να έχει αξιοποιηθεί αλλιώς. Ας είναι. Έστω και τελευταία στιγμή, κάτι καλό μπορεί να γίνει.
Είναι απολύτως φυσιολογικό να μας προβληματίζουν όλα αυτά. Σκεφτήκαμε όμως άραγε αν εκτός από τις «αρνητικές» όψεις αν το θέμα «μάσκα στα σχολεία» παρουσιάζει και θετικό πρόσημο;
Επειδή «ουδέν κακόν αμιγές καλού» κι ακόμη γιατί δεν μπορεί να προκύψει τίποτε το χρήσιμο από τη διαρκή μεμψιμοιρία, αξίζει να εξετάσει κανείς το θέμα και από άλλες οπτικές γωνίες.
Ναι, η μάσκα μπορεί να αποτρέψει τη μετάδοση λοιμώξεων μεταξύ των μαθητών, ειδικά σε περιόδους υψηλής νοσηρότητας. Η πρόκληση της σωστής εφαρμογής του μέτρου μαζί και με άλλους κανόνες προσωπικής υγιεινής ( πλύσιμο χεριών, αποφυγή επαφής των χεριών με το πρόσωπο και ειδικά τη μύτη και το στόμα), θέτει ένα στόχο στο παιδί. Και ,ως γνωστό, οι στόχοι ποτέ δεν έβλαψαν κανέναν. Με τη συμμόρφωση, καλλιεργείται η υπακοή σε κανόνες, η τήρηση ορίων και η αναγνώριση της αξίας του ειδικού σε κάποια θέματα. Η απώλεια της ευκολίας και της άνεσης για κάποιο χρονικό διάστημα αυτόματα δίνει αξία σε πράγματα που θεωρούνται αυτονόητα, όπως η ελευθερία και η ξενοιασιά καθώς και η υγειονομική ασφάλεια. Σε μια εποχή όπου δεν είναι δεδομένη η παύση των υγειονομικών συναγερμών, η ευαισθητοποίηση των πολιτών απο τη σχολική ηλικία σε θέματα υγείας ίσως είναι η μοναδική λύση για μια ασφαλή κοινωνία στο μέλλον.
Η νομοτέλεια της φύσης μας υπαγορεύει ότι και αυτή η πανδημία θα λάβει τέλος, όπως κάθε τι παρόμοιο στο παρελθόν. Δεν ξέρω όμως πόσο «αντιεμβολιαστές» και αμφισβητίες μπορούν να γίνουν τα παιδιά που αναγκάστηκαν να θυσιάσουν ένα σημαντικό κομμάτι της παιδικότητας και της ξενοιασιάς τους στο βωμό της διαφύλαξης της υγείας . Όχι μόνο της δικής τους αλλά και των άλλων: των παππούδων, των συμμαθητών, των δασκάλων τους.
Μπορεί το παιδί να κινδυνεύσει από τη μάσκα; Από ιατρικής απόψεως, όπως πολλές Παιδιατρικές Εταιρείες έχουν αποφανθεί και με την προϋπόθεση ότι χρησιμοποιείται όπως και όπου πρέπει, δεν υπάρχει κίνδυνος να πληγεί η υγεία. Η τελική αποτίμηση θα γίνει βεβαίως αργότερα, μετά την εφαρμογή του μέτρου.
Η εικόνα παιδιών με καλυμμένα τα πρόσωπά τους δεν είναι κάτι που με ευχαριστεί προσωπικά. Προσπαθώ να το δω αλλιώς. Σαν το παιχνίδι με τους στρατιώτες που παίζαμε μικροί, καμουφλάροντας το πρόσωπο για να ξεγελάσουμε τον εχθρό. Κάποια στιγμή τα παιχνίδια τελειώνουν, όπως και οι πανδημίες. Αρκεί να βγει μέσα από τον αγώνα αυτό νικητής ο άνθρωπος και η αγάπη για το συνάνθρωπο. Αξίζει να το δούμε κι έτσι. Τι λέτε;
Μαρία Κουλούρη
Παιδίατρος Παιδοαλλεργιολόγος
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ