Εποχικές Αλλεργίες

Στον κύκλο των εποχών η Άνοιξη διεκδικεί τα σκήπτρα της αναγέννησης της φύσης μέσα από έναν κυριολεκτικό οργασμό βλάστησης, χρωμάτων και αρωμάτων αλλά και αναζωογόνησης των ζωντανών οργανισμών.Για ένα σεβαστό ποσοστό  ωστόσο ατόμων, τόσο παιδιών όσο και ενηλίκων, η εαρινή αυτή γιορτή αποτελεί αιτία νόσου. Στην εποχή μας και ειδικότερα στις «προηγμένες» κοινωνίες από την αρχή μέχρι και το τέλος της ανοιξιάτικης περιόδου κάνουν την εμφάνισή τους οι εποχικές αλλεργίες με τη μορφή της κνίδωσης, της αλλεργικής ρινίτιδας, της επιπεφυκίτιδας και του βρογχικού άσθματος.

Το δέρμα λοιπόν αλλά και οι επιπεφυκότες και οι βλεννογόνοι του αναπνευστικού αποτελούν τα όργανα στόχους των γύρεων που παράγουν τα διάφορα φυτά κατά την ανθοφορία τους.

Η κνίδωση (urticaria) χαρακτηρίζεται από έντονα κνιδωτικό εξάνθημα όπως εκείνο που εκλύεται με την επαφή του δέρματος με την κοινά γνωστή τσουκνίδα. Συναντάται συχνότατα στην περίπτωση των παιδιών που παίζουν στο ύπαιθρο την εποχή ανθοφορίας των πεύκων, δηλαδή Μάρτιο και Απρίλιο. Αν και είναι ιδιαίτερα ενοχλητική αλλεργία εντούτοις δεν απειλεί το αναπνευστικό και ανακουφίζεται με απλά μέσα όπως τοπική έκπλυση για απομάκρυνση της ερεθιστικής γύρης και την τοπική ή συστηματική χορήγηση αντιισταμινικού. Μια άλλη συνήθης οντότητα από το δέρμα που μπορεί να σχετίζεται με εποχιακή αλλεργία είναι το έκζεμα κατ’ άλλους ατοπική δερματίτιδα

 Η αλλεργική ρινίτιδα αντιπροσωπεύει μια φλεγμονή του ρινικού βλεννογόνου που ξεκινά από ανοσολογική αντίδραση στις γύρεις σε ευαισθητοποιημένα άτομα. Ο αλλεργικός καταρράκτης που ακολουθεί προκαλεί την έκλυση συμπτωμάτων διαφορετικής έντασης και διάρκειας: ρινική καταρροή, ρινική συμφόρηση, πταρμοί, κνησμός στα μάτια και τη μύτη αλλά και γενικευμένα συμπτώματα όπως αίσθημα κόπωσης, μειωμένη συγκέντρωση και παραγωγικότητα δύνανται να συνδέονται όλα με την αλλεργική ρινίτιδα. Ταυτόχρονα μπορεί να συνυπάρχει με την επιπεφυκίτιδα και να παρεκτραπεί προς την οδό του άσθματος.

Το βρογχικό άσθμα, χαρακτηρίζεται σε κυτταρικό επίπεδο από στοιχεία χρόνιας φλεγμονής των αεραγωγών, που έχουν σαν κλινικό αποτέλεσμα αίσθημα δυσφορίας στο στήθος, βήχα με συριγμό, αναπαραγωγή των συμπτωμάτων με την άσκηση. Η εποχική αλλεργία κρύβεται πολλές φορές πίσω από την εικόνα του άσθματος. Κατά την περίοδο ανθοφορίας των υπεύθυνων αλλεργιογόνων, οι ασθενείς εμφανίζουν έξαρση των συμπτωμάτων με αποτέλεσμα διαφόρου βαθμού διαταραχή στην ποιότητα ζωής τους. Οι ηλικίες εμφάνισης του αλλεργικού άσθματος σαφώς εμπεριέχουν και την παιδική, αρχής γενομένης από τα νηπιακά χρόνια. Συμπαράγοντες που δρουν ευοδωτικά είναι  η ατοπική προδιάθεση (μέσω ατοπικής δερματίτιδας και τροφικής αλλεργίας), οι ιογενείς λοιμώξεις, η ατμοσφαιρική ρύπανση, το κάπνισμα και η παχυσαρκία. Λόγω του ότι οι γύρεις ταξιδεύουν με τον αέρα, τα μέτρα προφύλαξης δεν μπορούν να είναι αποδοτικά όσον αφορά την αποφυγή. Έτσι, η φαρμακευτική αγωγή με βρογχοδιασταλτικά, κορτικοειδή τοπικά ή συστηματικά αναλόγως της βαρύτητας και προσφάτως με βιολογικούς παράγοντες σε εξαιρετικές περιπτώσεις, ενδείκνυται για την αντιμετώπιση των κρίσεων. Η προφύλαξη γίνεται με συστηματική χορήγηση εισπνεόμενων κορτικοειδών και σταθεροποιητικών των μαστοκυττάρων παραγόντων όπως το χρωμογλυκονικό νάτριο και τα αντιλευκοτριένεια. Σε περίπτωση που οι θεραπείες αυτές δεν αποδίδουν και η ποιότητα ζωής των ασθενών διαταράσεται σοβαρά, η ανοσοθεραπεία, ενέσιμη ή από του στόματος είναι η λύση που μπορεί να προσφέρει μακροχρόνια ανακούφιση. Παλαιότερα υπήρχε η αντίληψη ότι το άσθμα ήταν η νόσος των χαμηλών κοινωνικά τάξεων, κάτι που οι μελέτες δεν επιβεβαιώνουν. Εκτεταμένες μελέτες ανάλυσης γονιδιώματος επιτελούνται για τον εντοπισμό των γονιδίων που ενέχονται στην έκφραση της νόσου.

Οι εποχικές αλλεργίες με τη μορφή ποικίλων κλινικών εκφράσεων διαταράσσουν την ηρεμία των ασθενών και των οικογενειών τους. Στην εποχή μας η  βαθύτερη γνώση της παθοφυσιολογίας των αλλεργικών νοσημάτων αλλά και της αεροβιολογίας έχουν βοηθήσει ικανοποιητικά στον σχεδιασμό ενός πλάνου αντιμετώπισης, με στόχο την αποκατάσταση της ισορροπίας του οργανισμού.

Μαρία Κουλούρη

Παιδίατρος Παιδοαλλεργιολόγος EAACI

Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Ε.Κ.Π.Α.